از سخنرانی رئیس جمهور مصر در تهران زمان زیادی نمی گذرد اما بدون تردید حجم اظهار نظرها ، ابراز شگفتی ها و تحلیل سازی ها در این مورد دهها برابر بیشتر از اغلب خبرهای مرتبط با جمهوری اسلامی است که در ماههای گذشته منتشر شده است . در این میان ، تریبون های جمهوری اسلامی وضعیت ویژه ای داشتند . آنها ابتدا سعی کردند از کنار موضوع بگذرندیا بخش های خاصی از سخنرانی مرسی را بزرگ نمایی کنند اما همان تریبونها نیز عاقبت دست به دامان سرشناس ترین سخنگوی رهبر شدند تا بار دیگر با یک تحلیل جعلی ، مخاطبان نه چندان پرشمار تریبونهای داخلی را به نحوی سرگرم یا دلخوش نماید (۱). اما نحوه مواجهه گروهی از مقامات ایرانی و رسانه های ایشان با سخنرانی رئیس جمهور مصر و نیز نتایج داخلی و جهانی آن نشان داد که هیچکس نمی تواندنسبت به این تحول مهم بی تفاوت باشد .
برای تحلیل دقیق این موضوع باید مسیر تحولات واقدامات منتهی به تشکیل اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران مورد بررسی دقیق قرار گیرد . از چند ماه قبل ، تبلیغات نظام بر این امر متمرکز بود که « تشکیل اجلاس تهران وحضور فعال سران کشورها و مدیران مجامع منطقه ای و جهانی ، بهترین نشانه برای اثبات شکست امریکا و اروپا در منزوی ساختن جمهوری اسلامی است . »به عبارت دیگر ، از ابتدا هم مشخص بود که اجلاس پرخرج تهران ، هدفی جز رجز خوانی در برابر تلاش قدرت های جهانی برای منزوی ساختن جمهوری اسلامی ندارد . نیاز سران جمهوری اسلامی به این تبلیغات ، رسانه های حکومتی را تشویق می کرد تا حتی برای ساعات یا روزهایی در میان « مخاطبانِ باور مند به خود » دلخوشی ایجاد نمایند . مثلاً آنهااز ابتدا می دانستند « رئیس جمهور روسیه» در اجلاس تهران حضور نخواهد داشت اما تا حدود ده روز قبل از افتتاح اجلاس که « عدم حضور پوتین در تهران » رسماً اعلام شد آنها به تبلیغات دروغین خود در مورد مشارکت پوتین در اجلاس ادامه دادند . اما سه روزقبل از ورود میهمانان به تهران ، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی مجدداً مدعی مشارکت پوتین در اجلاس تهران شد و به دنبال آن ، تعدادزیادی از سایت های خبری حکومتی ، این خبر جعلی را منتشر کردند .مشابه همین وضعیت در خصوص امیر کویت و برخی مقامات خارجی دیگر نیز وجود داشت . برگزار کنندگان کنفرانس تهران می دانستند نه امیر کویت به تهران می آید نه روسیه و برخی کشورهای دیگر در سطح قابل قبول در اجلاس تهران شرکت خواهند کرد .اما کلافگی ناشی از غلبه اخبار مربوط به انزوای جمهوری اسلامی ، مقامات سیاسی و تبلیغاتی نظام را وادار به استفاده از « مُسکّن » هایی می کرد که خود آنها نیز می دانستند تأثیر آن بیش از چند ساعت نیست .
در کنار این سرگرم سازی و دلخوش کردن های بی حاصل که نتیجه آن از بین رفتن باقیمانده اعتبار رسانه های نظام بود ، سران حاکمیت هزینه های سنگین مالی را به کشور تحمیل کردند تااجلاس تهران را بسیار مؤثر و نشانه « عدم انزوای جمهوری اسلامی » جلوه دهند . در مقابل ، اقداماتی از سوی مخالفان سرشناس جمهوری اسلامی در دنیا آغاز شد که برخی ابعاد آن هنوز برای نگارنده مبهم است . مثلاً هنوز نمی دانم اخبار مربوط « فشار بر بان کی مون و محمد مرسی برای انصراف آنها از سفر به تهران» تا چه حد ناشی از واقعیت بود و تا چه میزان در راستای سناریوی از پیش تعیین شده برای جلب توجهات جهانی به اقدامات واظهارات آن دو در تهران ! اما هرچه بود اکنون کسانی که از ابتدا با سفر این دو مقام خارجی به تهران مخالف بودند یا تظاهر به مخالفت می کردند به این باور مشترک رسیده اند که حضور « مون» و « مرسی » در اجلاس تهران ، انزوای سیاسی جمهوری اسلامی را بیش از گذشته به نمایش گذاشت . زیرا تا قبل از نهم شهریور ماه ، تنهایی سران جمهوری اسلامی در پیگیری سیاست های خود، در خارج از مرزهای ایران به نمایش گذاشته می شد اما محمد مرسی با سخنرانی افتتاحیه خود در کنفرانس غیر متعهد ها ، انزوای نظام را از تریبونی که در پایتخت جمهوری اسلامی برپا شده بود فریاد زد .همین سخنرانی نشان داد جمهوری اسلامی حتی در میان کشورهایی که به میهمانی نظام آمده اند فقط یک متحد دارد و آنهم نظام سوریه است که هیئت نمایندگی آن جلسه سخنرانی مرسی را ترک کرد.
سران نظام که حضور مقامات خارجی در تهران را یک «بُرد » می دانستند یا تلاش می کردند در تبلیغات خود ، آن را یک « بُرد بزرگ»نشان دهند در پایان سفر چند ساعته «مرسی » به تهران ، یک باخت بزرگ را به جان خریدند .اما آیا این باخت پُر هزینه ، هیچ برنده ای نداشت؟ پاسخ به این پرسش ، بی تردید مثبت است و باید رئیس جمهور مصر را « برنده» اصلی این اجلاس دانست . در واقع میلیاردها دلار هزینه اجلاس سران جنبش عدم تعهد (۲) که از جیب ملت ایران تأمین شد هدیه ای بود که مقامات جمهوری اسلامی به صورت ناخواسته ، آن را به محمد مرسی تقدیم کردند . مرسی در جریان سخنرانی تهران از سراسر جهان و از جمله در داخل ایران برای خود یارگیری کرد.این یاران ، طیف گسترده ای از سنی مذهبان ـ اعم از معتدل یا بنیاد گرا ـ آزادیخواهان ضد اسرائیلی ، سکولارهای ضد جمهوری اسلامی وسران کشورهای عربی را شامل می شود .در داخل ایران بسیاری از مسلمانان اهل سنت که سالهاست در آرزوی داشتن یک مسجد در تهران و سخن گفتن از پیشوایان خویش هستند با شنیدن نام خلفای راشدین از قلب تهران ، احساس خوبی پیدا کردند و به کسی که پخش این عناوین و القاب از رسانه های رسمی جمهوری اسلامی را به سران نظام تحمیل کرد آفرین گفتند .مرسی با این اقدام ، قطعاً‌محبت خود را به دل بسیاری از مسلمانان سُنی در ایران انداخت. همچنین دفاع منطقی رئیس جمهورمصر از حقوق تضییع شده فلسطینیان ، آرزوی بسیاری از ملت های عرب را محقق ساخت که سالهاست در حسرت شنیدن چنین دفاعی از زبان سران کشورهای بزرگ عربی بودند . محمد مرسی با این کار ، ضمن جلب توجه حامیان ملت فلسطین در کشورهای عرب و حتی کشورهای غیر عربی ، به رقابت با احمدی نژاد پرداخت که با برخی اغراض خاص سیاسی به دفاع از فلسطینی ها می پرد ازد و با طرح شعارهای رادیکال ، در میان همه ملت هایی که از جنایت علیه فلسطینی ها آزرده هستند طرفدارانی پیدا کرده است .
اما محبوب شدن در میان ملت های عرب و مسلمان و گروهی از ایرانیان سنی مذهب ، تنها دستاورد رئیس جمهور مصر از سخنرانی خود درتهران نبود بلکه آزادیخواهانی از سراسر جهان محمد مرسی را ستودند زیرا او در پایتخت جمهوری اسلامی که بزرگترین حامی سیاسی و مالی بشار اسد است لزوم سرنگونی هرچه سریعتر او را فریاد زد .مرسی با سخنان خود در خصوص سوریه ، هم حکام عرب و دولتمردان ترکیه را از خود خشنود ساخت و هم موجب رضایت دولت های غربی شد که این خشنودی و رضایت قطعاً بر استحکام موقعیت مصر و رئیس جمهور آن در منطقه و جهان خواهد افزود .
در داخل ایران هم ، تنها مسلمانان سنی نبودند که اظهارات مرسی احساس شادمانی کردند و او را ستودند . پیش از سفر رئیس جمهور مصر ، اغلب منتقدان ومخالفان حکومت جمهوری اسلامی ، از تصمیم او برای مشارکت در اجلاس سران جنبش عدم تعهد به خشم آمده بودند زیرا تبلیغات گسترده جمهوری اسلامی ، بسیاری از ایرانیان را قانع کرده بود که حضور مرسی می تواند سه هدف سران نظام را محقق سازد . این سه هدف «شکستن انزوای بین المللی » ،« القای همراهی منتخبان مردم در کشورهای تازه آزاد شده عربی با جمهوری اسلامی » و «بازیابی مشروعیتِ زایل شده نظام در داخل » بود.اما سفر کوتاه مدت رئیس جمهور مصر به تهران ، خودداری او از ملاقات با رهبر جمهوری اسلامی، استفاده حداکثری از تریبون اجلاس برای نفی سیاست جمهوری اسلامی در سوریه و پرهیز از گفتگو در خصوص برقراری رابطه دیپلماتیک میان دو کشور، نه تنها نگرانی همه آزادیخواهان ایرانی نسبت به سوء استفاده از حضور مرسی در تهران را بر طرف ساخت بلکه اکنون بسیاری از آنها خود را مدیون خردورزی و حق گویی رئیس جمهور مصر می دانند ، زیرا سخنی که هیچیک از فعالان سیاسی ایرانی نمی توانستند از تریبونهای داخلی بیان کنند به برکت حضور مرسی در ایران به صورت مستقیم از شبکه های گوناگون رادیو تلویزیونی جمهوری اسلامی پخش شد . پس از این سخنرانی ، محمد جواد لاریجانی مدعی شد ایراد سخنرانی مرسی در ایران و موضع گیری او در قبال سوریه ، نشانه سعه صدر نظام جمهوری اسلامی است ! اما کدام ایرانی است که نداند یک طنزگوی محبوب ایرانی ، تنها به خاطر سرودن «اینقدر نگویید اهر زلزله شد --- فعلا که گرفتار دمشق و حلبیم» در زندان جمهوری اسلامی است؟ یقین دارم آن شاعر زندانی هم در میان کسانی است که اکنون «مرسی »را می ستاید.
همه آنچه گفته شد نشان می دهد کنفرانس چند میلیارد دلاری تهران ، هدیه نظام جمهوری اسلامی به رئیس جمهور برخاسته از« بهار عربی » در مصر بود تا او چند دقیقه بعد از سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی و تأکید مجدد او بر عنوان « بیداری اسلامی » پایبندی خویش به بهار عربی را آشکار سازد . هدیه گران قیمت جمهوری اسلامی ، هم اکنون از محمد مرسی چهره ای ساخته که هم تحسین دهها میلیون آزادیخواه مسلمان ، غیر مسلمان وحتی غیر مذهبی را بر انگیخته و هم او را به شخصیتی قابل احترام در ایران تبدیل کرده است . همچنین پس از سخنرانی تهران ، جایگاه مرسی از شخصیتی که هنوز ابعاد وجودی او برای بسیاری از سیاستمداران و متفکران مستقل غربی ناشناخته بود به یک مسلمان عملگرا ، آزادیخواه ، ، فرصت ساز و هوشمند ارتقا پیدا کرد که از فرصت ها به خوبی استفاده می کند . بسیاری از دولتمردان عرب و مسلمان هم که علیرغم اختلاف نظر شدید با جمهوری اسلامی تا کنون از رودر رویی علنی با سران نظام ایران پرهیز کرده اند اکنون مرسی را در کنار نخست وزیر ترکیه می بینند و بر روی او به عنوان سیاستمداری شجاع و قابل اتکا در تحولات آتی منطقه و جهان حساب می کنند . اینکه رئیس جمهور جدید مصر تا چه حد بتواند موقعیت ممتازی را که به دست آورده ، حفظ نماید به تدبیر او در تحولات پرشتاب منطقه بستگی دارد؛ اگرچه هنوز نمی توان تأثیر برخی زد و بند های پشت پرده و ریخت وپاش های میلیاردی سران نظام جمهوری اسلامی بر این تحولات را نادیده گرفت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
(۱) حسین شریعتمداری :«آقاي مرسي در اجلاس تهران هويت دولت جديد مصر را اعلام كرده است و اين هويت اعلام شده با حمايت از مخالفان دولت سوريه آنهم در كنار آمريكا و اسرائيل و عربستان و تركيه همخواني ندارد و به يقين نظر مرسي در آينده نزديك تغيير خواهد كرد.»
(۲)سال گذشته ، رئیس مرکز پژوهش های مجلس ، هزینه یک روز تعطیلی در کشور را ۱۶۷۳ میلیار تومان اعلام کرد.هزینه پنج روز تعطیلی را بایستی به سایر هزینه های مستقیم اجلاس تهران افزود
منتشر شده در بی بی سی http://www.bbc.co.uk/blogs/persian/viewpoints/2012/09/post-290.html
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر